TUAN GURU
HAJI WAN ADAM BIN WAN ABDULLAH
Artikel
ini merupakan hasil penyelidikan dan penulisan si menantu, Allahyarham Hj
Ismail bin Awang dan dinukilkan semula oleh cucunda, Dr. Samhani binti Ismail
bin Awang.
Ibunda
beliau yang lebih dikenali sebagai Siti Hajar merupakan anak kepada Wan Abu
Bakar, iaitu Imam Pasir Pekan yang pertama. Manakala ayahandanya, Wan Abdullah
bin Wan Nuh merupakan seorang pedagang dan juga pentadbir ladang yang
mengerjakan ladang di Kuala Nal. Diceritakan bahawa Wan Abdullah merupakan
seorang yang amat rajin bekerja hinggakan tapak tangannya tidak dapat dibuka kerana
sebahagian salur darah dijarinya menjadi beku akibat terlalu lama memegang
batang cangkul. Maka daripada sini berkembanglah sebuah susur galur daripada ibundanya
Wan Setajar yang lebih akrab dan cinta kepada ilmu dan agama. Walaupun ayahanda
beliau merupakan seorang pentadbir ladang yang, beliau lebih akrab dengan buku
dan kitab.
Pendidikan
Beliau
beruntung kerana lahir daripada sebuah keluarga yang sudah memiliki asas agama
di mana datuknya daripada belah ibu merupakan Imam Pertama di Pasir Pekan.
Beliau juga telah mengkhatamkan al-Quran dengan bergurukan Haji Wan Ahmad bin
Wan Abdul Rahman, seorang Guru al-Quran di Kampung Surau tersebut.
Beliau
turut berguru dengan Tuan Guru Haji Abbas di Kota Kubang Labu untuk belajar
ilmu nahu Bahasa Arab, dan kemudiannya menekuni ilmu agama di Masjid Muhammadi,
iaitu sebuah masjid yang terkenal di Kota Bharu. Pada masa itu, masih belum ada
jalan raya besar berturap tar, bulatan yang tersibuk di Kelantan. Dengan hanya berbekalkan
semangat, Tuan Guru Haji Wan Adam berulang-alik mendayung perahu kecil bagi
menyeberangi Sungai Kelantan. Hingga pernah perahu beliau terbalik dan beliau
basah kuyup bersama kitab-kitab, namun itu tidak pernah mematahkan semangat
untuk terus berjuang sehingga beberapa tahun lamanya.
Tidak
pernah patah kemudi, di Masjid Muhammadi ini beliau berguru dengan Haji Yaakub
Haji Ahmad Lorong Gajah Mati, Haji Ismail Haji Sulong, Haji Ismail Palekbang
dan Haji Ahmad Kedah. Sebelum itu, beliau juga pernah berguru dengan Tuan Guru
Che Mat bin Haji Taib, Hujung Pasir, Pasir Pekan. Guru ini meninggal dunia pada
usia yang sangat lanjut, di tarikh kematian 12 Rabiul Awwal 1344H.
Setelah
belajar di Masjid Muhammadi, beliau bersama seorang sahabatnya Haji Nik
Muhammad bin Haji Wan Abdul Rahman kemudiannya pergi menuntut di Kemuning,
Machang dengan bergurukan Tok Kemuning selama hampir setahun. Setelah itu,
beliau bersama-sama dengan anak Tok Kemuning iaitu Haji Ahmad beserta tiga
orang lagi sahabat beliau melanjutkan pelajaran di Mesir, di atas dorongan Tok
Kemuning yang telah bermukim lama di Makkah dan terpengaruh dengan Makkah dan
Mesir. Merka bertolak pada 8 Oktober 1925 (1344H). Kesemua mereka berlima
adalah;
1. Tuan
Guru Haji Wan Adam bin Wan Abdullah
2. Haji
Ahmad bin Haji Ismail (Anak Tok Kemuning)
3. Haji
Ahmad bin Haji Awang Kemuning (Hj Ahmad Maher)
4. Haji
Mustafa Che Tengah, Limau Hantu (Meninggal di Mesir pada tahun 1346)
5. Nik
Jaafar Haji Nik Wan
Haji Ahmad Maher yang merupakan bekas mufti
Negeri Kelantan merupakan teman sepengajian yang bersama-sama
menghadapi guru-guru yang sama seperti Haji Yaakub Lorong Gajah Mati dan
lain-lain di Masjid Muhammadi sehingga mereka bersama-sama berpelayaran hingga
ke Mesir. Setelah itu, mereka kembali pulang ke tanah air di Kelantan dan masih
setia menjadi sahabat karib hingga ke akhir hayat beliau.
Setelah
belajar di Mesir, Tuan Guru Haji Wan Adam menyambung pula pengajian di Makkah
al-Mukarramah. Di sana, beliau mendapat sahabat-sahabat baru yang datang
daripada Kelantan iaitu Haji Nik Abdul Rahman Abdullah, Haji Nik Abdul Rahman
Nik Kub dan sebagainya.
Di
Makkah, beliau dan Sheikh Hasan Nor Pattani berjaya mengarang sebuah buku yang
menjadi panduan ramai dalam mengerjakan haji, yang dikenali sebagai ‘Zad
al-Hajj’. Buku ini dicetak di Matba’ah Syarqiah, Jeddah pada tahun 1357H
atau 1938M. Selain memberi panduan untuk orang ramai mengerjakan haji, beliau
turut aktif mengeluarkan nasihat-nasihat kesihatan dan keselamatan supaya para tetamu
Baitullah sentiasa berada di dalam keadaan sihat dan baik. Di samping itu,
beliau turut mengarang risalah-risalah khusus untuk mengajar dan khutbah-khutbah
Jumaat.
Di
Makkah al-Mukarramah beliau belajar di Madrasah al-Falahiah. Beliau telah mendapat
‘Syahadah al-Najah al-Aliah lil-Talamizat al-Madaris al-Falahiah’ iaitu di
pangkat pertama (Martabah al-Ulya). Di dalam sijil tersebut mempamerkan
kecenderungan beliau di dalam bidang ilmu tafsir al-Quran, hadith, tauhid dan
akhlak.
Keseluruhan
perjalanan keilmuan itu kemudiannya disalin ke dalam penampilan dan akhlak yang
mulia selari dengan al-Quran dan al-Sunnah. Antaranya, beliau tidak suka
bercakap banyak, ketawa tidak berdekah-dekah, sekadar senyum sahaja. Apabila
mendapat perkataan yang menggelikan hatinya, beliau menahan ketawa dengan
menekan-nekan perutnya.
Perkahwinan
Beliau
melangsungkan perkahwinan di Makkah dengan Hajjah Nik Rogayah binti Haji Nik
Mat yang ada hubungan darah dengan Tok Wan Ali Kutan. Sebahagian ahli keluarganya
terdapat di Pattani dan juga Pulau Pinang lantaran ibunya berasal dari Pulau
Pinang. Perkahwinan yang berlangsung pada 1938 ini telah dikurniakan tujuh
orang cahayamata yang kesemuanya adalah perempuan. Mereka adalah Wan Faridah,
Wan Saadiah, Wan Asiah, Wan Fatimah, Wan Hafsah, Wan Mariam dan Wan Zainab.
Manakala isteri kedua beliau iaitu Hajjah Wan Zubaidah turut melahirkan empat
orang cahayamata iaitu Muhammad Najib, Aminah, Muhammad Farid dan Rafeah.
Membuka
sekolah
Setelah
mendapat anak pertama, beliau kembali ke Tanah Melayu, di kampung tumpah
darahnya di Kampung Surau, Pasir Pekan. Beberapa bulan kemudian, beliau
dilantik untuk mengajar di surau itu. Pengajaran berlaku menggunakan sistem
sekolah, bukannya sistem pondok dan ini menarik hati ramai ahli masyarakat
untuk menyertai kelas-kelas pengajian yang beliau anjurkan. Hinggakan tidak
berapa lama kemudian, bilangan murid bertambah ramai lalu beliau menjemput
sahabat lamanya, Haji Wan Muhammad Saghir Wan Kono’ untuk memberikan
perkhidmatan mengajar di surau ini. Mereka mengajar tanpa mengenakan apa-apa
bayaran.
Sekitar
tahun 1940M, beliau berhijrah ke Kampung Kota Kubang Labu, Pasir Pekan. Di
sini, beliau mendirikan sekolah yang diberi nama al-Madrasah al-Falahiah, sempena
mengambil nama sekolah tempat beliau belajar semasa di Makkah al-Mukarramah. Beliau
membina sekolah ini dengan bantuan saudara-saudaranya iaitu Haji Wan Sulaiman
dan Haji Wan Taib. Sekolah ini dibina dua tingkat di mana tingkat atas
dijadikan balaisah dan tingkat bawah dijadikan tempat belajar. Tidak lama
kemudian murid-murid semakin bertambah ramai hingga beliau menambah seorang
guru lagi iaitu Haji Nik Muhammad Wan Abdul Rahman.
Mereka
semua bertungkus-lumus di dalam usaha untuk mengembangkan sekolah ini. Selain
mengajar, mereka turut mencari sumber kewangan untuk melancarkan perjalanan persekolahan
tersebut. Dengan usaha yang gigih, bangunan sekolah dapat dibina dengan baik.
Pondok-pondok turut tumbuh di sekeliling sekolah yang didirikan oleh para
pelajar yang datang daripada pelbagai negeri seperti Pahang, Terengganu, Kedah,
Perlis, Johor dan sebagainya. Usaha Tuan Guru Haji Wan Adam menghidupkan
pengajian agama melalui sistem persekolahan ini begitu berjaya.
Sekolah
ini bermula daripada kelas 0 (Kelas Not). Setelah setahun dan lulus
peperiksaan, pelajar boleh diangkat ke Darjah Satu, seterusnya Darjah Dua dan
Darjah Tiga. Bahasa perantaraan adalah Bahasa Arab untuk semua mata pelajaran
termasuklah Geografi dan Matematik. Perjalanan persekolahan begitu baik
sehingga diangkat menjadi sekolah Majlis Ugama Islam Kelantan. Sekolah ini
kemudiannya berkembang dan berubah wajah. Tanah tapak seluas dua ekar lebih,
diwakafkan oleh beliau di atas nama Haji Wan Adam, sehingga dapat digunakan
sepenuhnya untuk bangunan sekolah. Beliau turut mengukuhkan pengetahuan agama
dengan mengadakan syarahan di tapak sekolah ini. Antara yang pernah memberikan
syarahan adalah Haji Ahmad Maher, Haji Nik Abdul Rahman Abdullah, Haji Nik
Muhammad Adeeb dan Haji Fadhullah Suhaimi.
Tuan
Guru Haji Wan Adam sendiri sentiasa berusaha memajukan kawasan ini dan
mengukuhkan pengetahuan agama di minda masyarakat. Beliau selalu berpidato,
mengajar siang dan malam, mengadakan beberapa balaisah, dan menyelitkan
semangat di dalam khutbahnya supaya anak-anak diberi latihan dan pelajaran
agama. Di bidang politik, beliau merupakan orang pertama yang menubuhkan
cawangan UMNO di Pasir Pekan dan menjadi pengerusinya pada penghujung tahun 1940an.
Beliau memainkan peranan aktif di dalam mengembangkan UMNO dan menerapkan nilai-nilai
patriotisma serta semangat kemerdekaan. Beliau sendiri berceramah, berkempen
dan memberi penerangan mengenai politik dan kemerdekaan di masjid-masjid. Di
dalam bidang ekonomi, beliau telah berjaya menubuhkan syarikat kilang
padi.
Meninggal
Dunia
Tuan Guru
Haji Wan Adam dijemput Sang Pencipta pada tanggal 12 April 1957 sewaktu masih di
dalam semangat berjuang untuk menegakkan agama Islam, mengembangkan sekolah,
balaisah-balaisah serta memajukan minda masyarakat tentang agama, politik dan
ekonomi. Beliau meninggalkan bukan sahaja harta bernilai yang tidak seberapa
lantaran beliau lebih memusatkan perhatian kepada sekolah dan agama, namun ilmu
dan persekolahan serta minda kemerdekaan yang dipasak kukuh pada masyarakat
berjaya membangkitkan semangat untuk mencapai kemerdekaan pada tahun kematian
beliau, iaitu tahun 1957.
Sama-samalah
kita mambacakan surah al-Fatihah buat kedua-dua mereka, Tuan Guru Haji Wan Adam
dan penulis asal, Ayahanda Haji Ismail Awang. Jika dianalisa secara ringkas
mengenai tahun kematian, sebagai pejuang kemerdekaan, Tuan Guru Haji Wan Adam
meninggal dunia pada tahun Malaysia mencapai kemerdekaan iaitu tahun 1957.
Manakala Allahyarham Haji Ismail bin Awang merupakan pejuang Parti Islam Semalaysia
(PAS) pula meninggal dunia setahun lebih awal berbanding tahun PAS mencapai
kemenangan besar dan berjaya mengambil alih teraju kepimpinan politik Negeri
Kelantan, iaitu pada tahun 1989. Kedua-dua tokoh ini meninggal dunia pada umur
yang muda, iaitu 48 dan 49 tahun, masing-masing. Pastinya, kematian itu adalah
sesuatu yang sentiasa menjadi rahsia Ilahi. Wallahu a’lam.
Rujukan
utama:
Ismail
bin Awang (1988). 27. Tok Guru Haji Wan Adam (1909-1957), di dalam Ismail Che
Daud, Tokoh-tokoh Ulama’ Semenanjung Melayu (1), Kota Bharu, Majlis Ugama Islam
dan Adat Istiadat Melayu Kelantan, h371-382.
HAJI WAN IDRIS BIN
HAJI WAN TAIB
(1930/1348H – 12 Mac 2003/9 Muharram, 1424H) 1
Oleh: Wan Mohd Nasruddin Wan Abdullah
Seorang tokoh yang disegani dan pejuang masyarakat. Terkenal sebagai seorang
yang amanah dan jujur dalam urusannya dengan masyarakat. Beliau juga gigih
dalam menuntut ilmu dan berusaha mengembangkan pendidikan anak bangsa melalui
sekolah. Melalui politik beliau berusaha dan bergiat menyedarkan rakyat untuk
kemerdekaan dan pembangunan masyarakat kampung.
Foto: Wan Idris (tengah) dan adiknya,Wan Muhamad Tahir (kanan, bersongkok). Gambar dirakam tahun 1950an
Dalam memenuhi misi perjuangannya, beliau bukan sahaja mengorbankan tenaga
tetapi juga harta bendanya. Inilah tokoh unik dalam keluarga keturunan Wan Nuh
yang bernama Wan Idris b. Wan Taib b. Wan Abdullah b. Wan Nuh.
Kelahirannya
Haji Wan Idris bin Haji Wan Taib dilahirkan pada tahun 1930M /1348H di Kampung
Bharu, Pasir Pekan, Kelantan oleh ibunya, Wan Mariam binti Wan Abu Bakar bin
Wan Uthman. Moyang ibunya berasal dari Pattani yang dikenali sebagai Tok Chir.
Ibu dan bapanya adalah sepupu kerana nenek sebelah ibunya iaitu Wan Halimah bt.
Wan Nuh adalah adik kepada datuk sebelah bapanya iaitu Wan Abdullah Wan Nuh.
Bapanya Wan Taib bin Wan Abdullah mewarisi perniagaan keluarga melalui ayahnya,
Wan Abdullah bin Wan Nuh yang merupakan seorang peniaga dan pedagang.
Keluarganya juga pemilik ladang (estet) getah di Kuala Nal.
Foto: Wan Taib bin Wan Abdullah (Bapa Wan Idris)
Pendidikannya
Haji Wan Idris mendapat pendidikan awal di Sekolah Kebangsaan Pasir Pekan dan kemudian menyambung pengajian ke sekolah yang diasaskan oleh bapa saudaranya, Haji Wan Adam iaitu Sekolah Agama Falahiah. Selepas itu sekitar tahun 1941-42 ketika berumur 13 tahun beliau merantau ke Singapura untuk berguru dengan Kiyai Sheikh Fadhullah
Suhaimi anak Kiyai
Agung Sheikh Muhammad bin Abdullah Suhaimi, di Madrasah al-Ma’rif al-Islamiyah di Ipoh Road, Singapore.
Sheikh Fadhullah Suhaimi yang mengajar ilmu tafsir dan fiqh di madrasah itu adalah antara tokoh yang mengasaskan PAS pada tahun 1951 dan turut berjuang menentang British. Haji Wan Idris tinggal di asrama madrasah tersebut dan akhirnya menjadi begitu rapat dengan anak-anak Pak Kiyai gurunya itu termasuklah dengan Ustaz Taha Suhaimi.
Ustaz Taha adalah pengasaskan PAS Singapura. Haji Wan Idris berada di Singapura ketika meletusnya Perang Jepun. Ketika di Singapura itu jugalah beliau berkesempatan menziarahi pusara moyangnya Wan Nuh.
Ustaz Taha Suhaimi, kenalan rapat Allahyarham Haji Wan Idris
Sekembalinya dari pengajian di Singapura, beliau
meneruskan pengajian di Maahad Muhammadi Kota Bharu sehingga tamat kelas 7, dan
sementara meneruskan pengajian beliau belajar seketika di sebuah sekolah swasta
yang masyhur di Kelantan iaitu Sekolah Inggeris Islah (IES), Jalan Pengkalan
Chepa, Kota Bharu. Di sekolah inilah beliau berkesempatan belajar dengan (Tan
Sri) Syed Jaafar Albar yang kemudiannya bergelar 'Singa UMNO' itu. Syed Jaafar
adalah pengasas Sekolah Inggeris Islah dan beliau ketika itu adalah Guru Besar sekolah tersebut. Anaknya, Syed Hamid Albar adalah
antara murid sekolah ini. 2
Setelah itu dalam usahanya untuk menyambung pengajian, Haji Wan Idris telah merantau ke sebelah barat semenanjung bermula dari Johor beliau turun ke Melaka sehingga ke Perak dan didapati banyak sekolah agama ketika itu masih tergendala dan ditutup walaupun perang Jepun sudah tamat. Sehinggalah beliau sampai ke Kedah, beliau mendapati ada sebuah sekolah di Alor Setar yang sangat masyhur di negeri itu iaitu Maktab Mahmud3 yang terus beroperasi walaupun ketika Perang Jepun4. Beliau cuba memohon untuk memasuki Maktab tersebut. Malangnya permohonan beliau itu ditolak atas alasan pihak maktab tidak menerima pelajar dari luar Kedah. Namun, pihak sekolah memberikan cadangan sekiranya beliau tetap ingin memasuki maktab tersebut, beliau boleh cuba memohon secara bersurat terus kepada Sultan Kedah sendiri kerana kuasa tertinggi terletak di tangan sultan.
Kerana tekad yang kuat untuk memasuki Maktab Mahmud, beliau telah mengutuskan
surat kepada baginda sultan. Suratnya mendapat perhatian khusus pihak istana
yang akhirnya bukan sahaja baginda memperkenankan permohonan beliau itu malah
syarat kemasukan telah dipinda bagi membolehkan pelajar luar Kedah untuk turut
memohon. Secara tak langsung Haji Wan Idris telah berjasa kepada
pelajar-pelajar lain dari luar Kedah untuk mendapat peluang pendidikan di
Maktab Mahmud yang terkenal itu. Haji Wan Idris menjadi pelajar Maktab Mahmud
sehingga tamat pengajian.
Selesai sahaja pengajiannya di Maktab Mahmud, beliau berhasrat untuk
melanjutkan pelajaran ke Mesir. Beliau amat terdorong untuk ke Mesir apabila
sahabatnya Hassan Salleh (kemudiannya bergelar Dr. dan berkhidmat sebagai
pensyarah di UKM) menyambung pengajian ke sana. Namun begitu, keinginannya itu
dihalang oleh bapanya yang mendapat nasihat daripada bapa saudaranya Haji Wan
Adam yang bimbang akan pengaruh pemikiran dan budaya yang tidak sihat di sana.
Persepsi negatif terhadap pengajian di Mesir mungkin wujud kerana ketika itu
tidak ramai anak melayu Kelantan yang melanjutkan pelajaran ke Mesir berbanding
Mekah. Halangan ini tidak memadamkan keazamannya untuk menimba ilmu. Dari
Kelantan, beliau berpakat pula dengan sepupunya Wan Musa Wan Sulaiman untuk
melanjutkan pengajian ke Indonesia tanpa pengetahuan orang tuanya. Namun sekali
lagi niat beliau telah tersekat apabila beliau ditahan ketika hendak belayar ke
Indonesia. Mengetahui anaknya hendak berlepas ke Indonesia dari Pulau Pinang,
orang tuanya segera menghantar telegram kepada Yamahad @ Wan Muhammad Wan Abu
Bakar (saudara dua pupu kepada Haji Wan Idris) yang ketika itu menetap dan
membuka kedai jahit di Bukit Mertajam. Wan Muhamad diminta supaya menahan dan
memujuk dua anak muda itu untuk pulang. Mereka menghormati kehendak keluarga
dan terus dibawa pulang ke Kelantan. Kali ini alasan keluarganya menghalang
pemergiannya ke Indonesia pula adalah supaya beliau mewarisi dam mengusahakan
perniagaan keluarga.
Beliau sangat sedih dan patah hati kerana niatnya untuk sambung belajar
terhalang. Untuk seketika beliau memerap di rumah dan tidak ingin bekerja.
Namun, walaupun hatinya lebih cenderung kepada dunia pengajian, akhirnya beliau
tunduk dan akur kepada kemahuan keluarganya supaya berpakat dengan
saudara-maranya yang lain untuk mengusahakan perniagaan di Gudang Share (Pakatan) 5. Dikatakan beliau
diberikan modal permulaan sebanyak 10,000 ringgit oleh orang tuanya dengan
harapan beliau akan mewarisi perniagaan keluarga.
Berkahwin
Setelah terlibat dengan perniagaan beliau telah dicarikan pasangan hidup oleh
keluarganya. Beliau telah melangsungkan perkahwinan dengan cucu Haji Yusuff
penggawa di Kampung Kubang Batang, Tumpat iaitu Che Habsah Haji Hassan.6 Bapanya,
Haji Hassan Ahmad adalah seorang tokoh politik PAS yang menjadi wakil rakyat
PAS yang menang pilihanraya 1959. Mereka berkahwin pada tahun 1950 ketika Haji
Wan Idris berumur 20 tahun manakala Hajjah Che Habsah ketika itu baru berumur
12 tahun.
Mengasas Sekolah
Sekolah Agama Asriyyah
Pada mulanya Haji Wan Idris membuka sekolah mengajar agama di rumah nenek
saudara sebelah isterinya, Hajjah Zainab di Wakaf Baru. Kemudian sekolah itu
berpindah ke bangunan Kelab UMNO Wakaf Baru. Beliau menggajikan sendiri tenaga
pengajarnya. Setelah itu beliau berpakat dengan rakan-rakannya untuk projek
menternak ayam lalu dibina bangsal ayam dengan bantuan kerajaan atas tanah
Encik Ibrahim Tukang Rumah di Wakaf Bharu. Namun projek tersebut tidak berapa
berjaya. Lalu dari bangsal ayam itulah akhirnya ditubuhkan sekolah agama rakyat
sesi petang yang diberi nama Sekolah Asriyyah dan tanah itu diwakafkan oleh
Encik Ibrahim sebagai tanah untuk pendidikan. Haji Wan Idris menjadi pengerusi
sekolah tersebut.
Setelah beroperasi tidak berapa lama kemudian, Haji Wan Idris memohon
peruntukan daripada kerajaan persekutuan untuk dinaiktarafkan kepada binaan
bangunan batu. Guru-gurunya kebanyakan dipinjam dari Sekolah Naim dan ia
terbuka kepada semua peringkat masyarakat dengan yuran sebanyak 3 ringgit
sebulan.
Institut (Akademik) Zuhal
Apabila sekolah-sekolah agama rakyat kian merosot sambutannya daripada masyarakat dalam tahun akhir 60an dan awal 70an, Pada tahun 1976, Sekolah Asriyyah diubah kepada sekolah swasta yang terbuka kepada pengajian biasa. Sekolah ini dikenali sebagai Institut Zuhal yang beralamat di Jalan Lama, Wakaf Bharu. Menurut rencana Utusan Malaysia, 25 Mei 2008, Institut Zuhal adalah antara institusi pendidikan swasta yang terkenal di Kelantan sebaris dengan Institut Pendidikan (IP) Kota Bharu, Maktab Kadir Adabi, Institut Padang Merdeka Kota Bharu dan Institut Za'ba Pasir Mas. Peranan dan sumbangan institusi seperti Institut Zuhal ialah :
“Ia memberi harapan kepada pelajar untuk melanjutkan pelajaran selepas memperoleh keputusan mengecewakan di peringkat Sijil Rendah Pelajaran (SRP) yang kini dikenali sebagai Penilaian Menengah Rendah (PMR), Sijil Pelajaran Malaysia (SPM), dan Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia (STPM). Ramai daripada lepasannya yang berjaya ke universiti kini memegang pelbagai jawatan penting dan berbangga dengan sekolah di mana mereka bangkit dari segi pencapaian setelah belajar dan mengulang semula peperiksaan.” (Utusan, 25/5/08)7
Ketika mula-mula dibuka, ia bermodalkan sumbangan Haji Idris dan sabahat-sahabat seperjuangannya termasuk Cikgu Ibrahim Salleh
yang kemudiannya menjadi Guru Besar atau Pengetua Institut itu manakala Haji Idris sendiri sebagai Pendaftarnya.
Ketika itu, mereka menggaji seramai 28 orang guru dan mempunyai seramai lebih
300 orang pelajar. Kemuncak jumlah pengambilan pelajar ialah sekitar tahun
79-80 apabila sekolah itu mempunyai seramai lebih 600 orang pelajar. Bilangan
pelajar semakin merosot selepas 1987 (400 orang) apabila Kerajaan mula
memperkenalkan sistem peperiksaan terbuka.8
Keluhuran jiwa Haji Wan Idris dalam urusannya dengan sekolah yang diasaskan
dengan keringat dan kewangannya terpancar apabila beliau merasakan bahawa
beliau masih berhutang dengan pihak sekolah. Setelah melihat kejayaan institusi
yang diasaskannya itu boleh berdikari, beliau bersungguh-sungguh ingin
melunaskan ‘hutang’nya itu yang dikatakan berjumlah beribu-ribu ringgit
sedangkan mengikut pengetua Institut Zuhal, Cikgu Ibrahim b. Salleh, Haji Wan
Idris tidak mempunyai sebarang hutang dengan sekolah, bahkan selama ini Haji
Wan Idris banyak berhabis wang ringgit dan ikhlas berkorban tenaga untuk sekolah
itu.
Pernah suatu ketika menjelang hari raya, sekolah menghadapi masaalah kewangan
untuk membayar gaji guru. Kerana begitu simpati, beliau segera membayarkan gaji
guru-gurunya dengan duit simpanannya sendiri. Beliau juga tidak mengambil gaji
walaupun bertugas sebagai pendaftar sekolah itu. Lantaran itu Cikgu Ibrahim
merasa begitu segan dan serba salah untuk berjumpa dengan Haji Wan Idris kerana
beliau rasakan pihak sekolahlah yang sebaliknya terhutang dengan Hj Wan Idris.
Inilah antara keganjilan sikap Haji Wan Idris, sehinggakan ironisnya orang yang
dikatakan dihutangnya (pihak sekolah) mengelak untuk berjumpa orang yang
berhutang (Haji Wan Idris)!
Pada tahun 2005, Institut Zuhal hanya tinggal kenangan apabila ia diserahkan
kepada pentadbiran lain yang menukarkannya kepada Sekolah Rendah Islam An-Nur.
Perjuangan dan Kecenderungan Politik
British
Perjuangan menentang kezaliman sememangnya tertanam dalam jiwa Haji Wan Idris.
Ketika Malaya di bawah penjajahan British sekitar tahun 1952, District Officer
(D.O.) Che Mohd. Salleh b. Omar9 , Pegawai
Daerah Tumpat telah bercadang untuk mengenakan cukai hasil kepada penduduk
Wakaf Bharu sebagai langkah permulaan British, yang kemudiannya akan
dilaksanakan di seluruh negara. Marah terhadap cadangan yang tentunya menzalimi
rakyat itu, beliau telah menggerakkan bantahan awam (mass protest) untuk
menggagalkan rancangan Kerajaan British itu. Selama sebulan siang dan malam
beliau meredah segenap pelusuk kampung di sekitar Wakaf Bharu dengan hanya
berbasikal untuk memberi kesedaran dan mengajak orang-orang kampung supaya
bangkit memprotes cadangan pihak berkuasa itu. Mengetahui bahawa usul akan
dibawa ke pihak Majlis Tempatan (Local Council) oleh D.O. Che Mohd.
Salleh untuk mendapat kelulusan dan seterusnya dilaksanakan, Haji Idris
mengajak rakyat di Wakaf Bharu supaya keluar beramai-ramai pada hari
persidangan Local Council untuk mengadakan bantahan awam dan
seterusnya member tekanan agar pihak majlis menolak usul tersebut.
Sebaik sahaja mendapat maklumat beliau akan ditangkap oleh pihak berkuasa yang
menganggap beliau sebagai dalang yang mempengaruhi orang ramai untuk
menggagalkan rancangan British itu, Haji Wan Idris pergi bersembunyi dalam
semak di pinggir sungai di kampungnya selama 3 hari iaitu sehingga sampai hari
mesyuarat Local Council. Apabila tiba hari yang dinanti-nantikan
itu, ternyata usahanya untuk menggerakkan kebangkitan rakyat tempatan berjaya
dengan orang-orang kampung keluar beramai-ramai mengadakan protes awam di luar
dewan mesyuarat sehingga memberikan tekanan kepada pihak Local Council untuk
membatalkan hasrat melaksanakan cukai hasil yang menzalimi rakyat itu.
Peristiwa ini mengingatkan kita kepada penentangan Tok Janggut (Haji Mat
Hassan) dan Berahim Teleng terhadap Kerajaan British. D.O. Pasir Putih, Che
Abdul Latif mengenakan cukai hasil pertanian terhadap penduduk Pasir Putih.
Akhirnya Tok Janggut dan Ibrahim Teleng syahid dibunuh dan disemadikan di Pasir
Pekan pada tahun 1915.10
Cara penentangan Haji Wan Idris dan Tok Janggut mungkin berbeza tetapi matlamat
mereka sama iaitu menentang penjajahan British dan talibarutnya yang menindas
penduduk pribumi. Menariknya, mereka telah ditakdirkan sama-sama disemadikan di
bumi Pasir Pekan.
UMNO
Ketika UMNO ditubuhkan di Wakaf Bharu, Haji Wan Idris masih belum terlibat
dengan parti. Beliau hanya bergiat cergas dengan UMNO apabila pengasas UMNO,
Dato’ Onn keluar UMNO dan menubuhkan Parti Kemerdekaan Malaya (IMP) pada tahun
1951 dan kerana gagal dapat sokongan orang Melayu beliau kemudiannya menubuhkan
Parti Negara pada 1954. Haji Wan Idris menentang hasrat Dato’ Onn yang ingin
membuka UMNO kepada semua kaum.
Beliau terlibat berkempen dalam pilihanraya 1955 membantu parti Perikatan bagi
parlimen Tumpat (ketika itu dikenali sebagai Kelantan Utara) menentang Parti
Negara. Ketika itu Perikatan yang diwakili oleh Tungku Indera Petra mengalahkan
calon Parti Negara iaitu bekas D.O. Tumpat, Dato’ Nik Hussein bin Nik Zainal.
Melalui UMNO, Haji Wan Idris giat berjuang menuntut kemerdekaan Malaya. Selepas
Merdeka, dalam pilihanraya 1959 peringkat negeri, beliau dipilih sebagai calon
UMNO di DUN Tumpat Timur, manakala bapa mertuanya, Haji Hassan Ahmad bertanding
sebagai calon PAS dalam pilihanraya peringkat Parlimen Tumpat. Takdir tidak
menyebelahi beliau apabila pilihanraya 1959 menyaksikan PAS memenangi 28 dari
30 kerusi sehingga menguasai negeri Kelantan. UMNO hanya menang satu kerusi di
Kuala Krai dan MCA menang satu kerusi di Kota Bharu. Beliau yang mewakili
UMNO/Perikatan kalah di peringkat negeri sebaliknya bapa mertuanya Haji Hassan
Haji Ahmad menang sebagai wakil rakyat PAS peringkat Parlimen di Tumpat. Haji
Wan Idris kalah dengan calon PAS, Che’ Ishak bin Mustapha dengan majoriti 745
undi.11
Setelah kalah pilihanraya, beliau telah dilantik oleh Kerajaan Persekutuan
sebagai Penyelia KEMAS Tumpat di bawah Kementerian Pembangunan Negara dan Luar
Bandar (KPNLB) yang ketika itu di bawah Menteri Pembangunan Luar Bandar dan
juga Timbalan Perdana Menteri, Tun Abdul Razak Hussein.
Dalam parti UMNO beliau pernah memegang jawatan Ketua Penerangan UMNO Kelantan
dan Ketua UMNO Bahagian Tumpat.
Sebagai bekas calon yang kalah dalam pilihanraya sebelumnya beliau tidak lagi
dicalonkan oleh UMNO dalam pilihanraya 1964. Namun begitu beliau tetap aktif
dalam UMNO.
Ketika memegang jawatan Penyelia KEMAS beliau juga diamanahkan untuk
mengagihkan serta menyalurkan peruntukan projek-projek pembangunan di daerah
Tumpat. Tentu sekali beliau tidak sunyi daripada fitnah seperti dituduh
menyeleweng dan juga mengundang perasaan dengki daripada pihak-pihak yang
berkepentingan sehingga Tengku Razaleigh Hamzah sedikit sebanyak terpengaruh.
Oleh kerana beliau dikenali sebagai seorang yang amanah dan jujur, beliau
terhindar dari jerat fitnah orang. Beliau cukup teliti dalam urusan kewangan
dan akan mempastikan setiap sen dikembalikan kepada yang berhak. Rumah beliau
di Kampung Baru, Pasir Pekan dijadikan tempat guru-guru penyelia kelas dewasa
di bawah beliau untuk datang mengambil gaji yang dibayar secara tunai. Menurut
isterinya, Haji Idris seorang yang berkira sehingga 5 sen pun dia tidak mahu
terlibat dengan duit orang lain. Beliau akan menolak segala pemberian hadiah
orang-orang yang berkepentingan kerana ketika itu ramai bercita-cita untuk jadi
guru penyelia. Beliau dikenal sebagai seorang yang sangat tegas sehingga akan
memecat guru-guru penyelia yang tidak menjalankan tanggungjawab mengajar.
Beliau hanya melantik guru kelas dewasa berdasarkan kelayakan bukan kerana
kepentingan tertentu.
Selain itu, beliau amat mengambil berat terhadap kebajikan dan hak masyarakat
bawahan. Tengku Razaleigh dikatakan telah membuat janji dalam kempen
pilihanraya untuk menaikkan elaun penyelia kelas dewasa. Namun janji itu tidak
ditunaikan, malah timbul ura-ura pula mungkin sebaliknya elaun mereka akan diturunkan
pula. Sebaik sahaja sampai ke telinga Haji Wan Idris, beliau terus menggerakkan
mogok di kalangan semua penyelia sehingga Tengku Razaleigh terpaksa turun
padang memujuk para penyelia yang mogok itu untuk kembali bertugas.
Selepas peristiwa ini, Haji Idris tidak lagi bergiat aktif dalam UMNO.
Parti Bebas Bersatu dan Berjasa
Haji Wan Idris kurang senang apabila dua parti besar yang mewakili Islam dan
Melayu iaitu PAS dan UMNO bergabung dalam Kerajaan Campuran (1973) dan
seterusnya Barisan Nasional (pilihanraya umum 1974) telah mengakibatkan hampir
tiada pembangkang Melayu dalam Parlimen. Tunku Abdul Rahman, bekas Perdana
Menteri ketika itu telah mengemukakan idea agar diwujudkan Parti Bebas Bersatu
supaya orang-orang Melayu bertanding sebagai calon bebas dalam pilihanraya 1974
melawan Barisan Nasional. Mengambil nasihat Tunku itu dan setelah dipujuk oleh
Mohd Fakharuddin Haji Abdullah , bekas ahli Palimen PAS Pasir Mas Hilir 1969,
Haji Wan Idris bertanding sebagai calon Bebas Bersatu bagi Parlimen Tumpat.12 Di Kelantan,
Parti Bebas Bersatu dipimpin oleh Mohd Fakharuddin Haji Abdullah sendiri.
Kesemua calon parti Bebas Bersatu kalah dalam pilihanraya tersebut termasuk
Haji Wan Idris. Meski pun beliau bertanding melawan BN, beliau masih tidak
dipecat dari UMNO sedangkan kawan-kawannya yang lain ada yang dipecat kerana
menentang BN dalam pilihanraya tersebut.
Apabila berlaku krisis politik dalam kerajaan PAS Kelantan sehingga parti itu
dikeluarkan dari Barisan Nasional parti serpihan PAS iaitu Parti Berjasa
pimpinan Dato’ Muhammad b. Nasir ditubuhkan sebagai menggantikan PAS dalam BN.
Menjelang pilihanraya umum 1978, sekali lagi Haji Wan Idris dipujuk untuk
bertanding sebagai calon Berjasa di Parlimen Tumpat. Kali ini beliau dengan
tegas menolak tawaran tersebut kerana merasakan sudah cukup terlibat sebagai
calon pilihanraya. Beliau sekadar memegang jawatan Ketua Berjasa Cawangan
Kampung Baru.
PAS
Apabila PAS kembali menerajui Kelantan setelah memenangi pilihanraya umum 1990,
meskipun sudah bersara dari terlibat dengan politik kepartian, beliau mengikuti
dengan penuh minat perkembangan politik khususnya di Kelantan. Beliau
menyanjung tinggi kepimpinan Tuan Guru Dato’ Nik Abdul Aziz Nik Mat yang
membawa era kepimpinan ulamak dalam PAS dan seterusnya meletakkan Islam sebagai
asas pentadbiran Kerajaan Negeri Kelantan. Kepimpinan yang jujur dan amanah
Menteri Besar Kelantan itu sememangnya selari dan serasi dengan jiwa Haji Wan
Idris sendiri.
Haji Wan Idris dan Tuan Guru Dato’ Nik Abdul Aziz Nik Mat sememangnya saling
mengenali kerana ketika Haji Wan Idris berkhidmat sebagai Penyelia KEMAS, Nik
Abdul Aziz (dulunya Ustaz) adalah salah seorang penyelia dan guru agama kelas
dewasa antara tahun 1962-1964.
Manakala bapa Nik Abdul Aziz, iaitu Lebai Ni'mat Kedai Lalat adalah rakan
kepada pakciknya, Tuan guru Haji Wan Adam.
Berbanding PAS, baginya, UMNO (ketika itu dibawah pimpinan Dr. Mahathir) sudah
lari dari landasan perjuangannya yang asal. Perebutan jawatan parti, mengejar
kekayaan dan projek, rasuah dan penyelewengan semakin merosakkan UMNO . Beliau
meninggalkan UMNO kerana perjuangan sebenar sudah tiada dalam UMNO.13
Jawatan dalam Persatuan dan Masyarakat
Haji Wan Idris juga aktif dalam persatuan-persatuan dan bertanggungjawab dalam
menjaga kepentingan pendidikan, ekonomi dan keagamaan masyarakat setempat,
antaranya ialah:
Pengerusi PIBG Sekolah Falahiah
Pengerusi PIBG Sekolah Kebangsaan Pasir Pekan
Pengerusi Syarikat Kerjasama Kilang Padi Lambor, Kubang Batang
Pengerusi Syarikat Kerjasama Kilang Padi Pasir Pekan14
Imam Masjid Khairiah Kampung Baru (sekarang adiknya Ustaz Wan Muhamad Tahir
menggantikan beliau menjadi imam)
(Foto kanan: Masjid Khairiah sekarang yang menggantikan surau kayu.
Masjid baru ini telah dirasmikan oleh Tuan Guru Menteri Besar Kelantan)
Atas jasa dan perjuangannya terutama ketika melawan penjajahan British dahulu,
maka pihak UMNO Kelantan memaklumkan bahawa pada akhir tahun 1989 nama Haji Wan
Idris telah dicatitkan dalam senarai penerima pingat kebesaran daripada Sultan
Kelantan. Namun sebaik sahaja Angkatan Perpaduan Ummah (APU) pimpinan PAS
mengambilalih kerajaan pada tahun 1990, senarai nama penerima pingat yang
dicadangkan UMNO itu dengan sendirinya terbatal. Haji Wan Idris sebenarnya
tidak langsung mengharapakan pingat kebesaran di dunia ini kerana katanya
beliau berjuang kerana akhirat dan mengharapkan keredhaan Allah semata-mata.
Amalan Rohaniah
Haji Wan Idris adalah seorang yang banyak mengamalkan wirid dan zikir dalam
hidupnya. Tidak diketahui secara khusus akan guru yang mengajarnya amalan
kerohanian. Tetapi berdasarkan latar belakang pengajiannya terdapat guru-guru
yang berkemungkinan besar menjadi murabbi beliau, antaranya seperti Kiyai
Fadhlullah Suhaimi.
Walaupun dalam kesibukan urusan hariannya bibir dan hati beliau tidak lekang
dengan zikrullah. Sekiranya beliau bermusafir atau membawa kereta beliau akan
banyak berdiam sambil berzikir.
Di samping itu beliau beristiqamah untuk bangun setiap malam untuk berzikir dan
bersolat tahajjud di bilik yang dikhas oleh beliau untuk bertaqarrub dan
bermunajat kepada Allah sehingga akhir hayatnya.
Terjadi peristiwa pelik yang berlaku sebaik sahaja beliau menghembuskan nafas
terakhir. Jenazahnya diziarahi oleh 3 ekor ayam yang cantik. Rumahnya yang
bertangga tinggi hampir tidak pernah dimasuki ayam sebelum ini. Tentu sekali
kehadiran ayam-ayam itu yang merupakan ‘tetamu’ paling awal itu mengejutkan
beberapa ahli rumah yang ada ketika itu. Apabila ayam-ayam itu dilihat meluru
ke arah jenazah, salah seorang ahli keluarganya terus mengambil seekor demi
seekor ayam-ayam yang jinak itu dan dicampak ke luar rumah.
Peristiwa ini hanya menjadi bertambah pelik apabila isteri Haji Wan Idris
menceritakan kepada anaknya Wan Mohamad Radzali. Anaknya itu lantas teringat
pada ketika beliau bercadang memulakan perniagaan menjual nasi belauk di Wakaf
Bharu. Beliau menyuarakan kepada ayahnya tentang kerisauannya kalau kedai yang
akan diusahakan itu nanti tidak mendapat sambutan. Haji Wan Idris memberi kata
semangat dan menyuruh anaknya itu supaya tetap membuka kedai makan itu. Maka
pada awal pagi hari pertama anaknya membuka kedai makan tersebut, beliau
didatangi oleh para 'tetamu’ yang pertama iaitu 3 ekor ayam yang cantik. Beliau
terus menghalau ayam-ayam itu keluar dan kemudiannya ayam-ayam itu terus pergi
menghilang dari pandangannya.
Meninggal Dunia
Setelah berjuang untuk menegakkan Islam dan memajukan masyarakat beliau telah
dipanggil pulang oleh Allah dalam usia 73 tahun. Beliau meninggal dunia pada
pagi Rabu, 12 Mac 2003 bersamaan 9 Muharram 1424H meninggalkan begitu banyak
jasa kepada masyarakat. Keprihatinan beliau terhadap nasib ummat Islam tetap
membara walaupun di saat-saat akhir kematiannya. Walaupun sangat uzur, beliau
begitu celik terhadap permasaalahan politik semasa termasuk yang menimpa umat
Islam seperti di Iraq. Beliau meninggal tidak lama selepas menonton berita
dunia yang ketika itu melaporkan serangan ganas Amerika Syarikat di Iraq.
Kemarahan beliau kepada Presiden A.S. George W. Bush diluahkan kepada isterinya
ketika bersarapan pagi di hari beliau bakal kembali mengadap Allah sehari
sebelum hari Asyura.
Anak-anaknya
Beliau telah meninggalkan lima orang anak iaitu Wan Ahmad Sabri (meninggal
dunia), Wan Mohamad Radzali, Wan Fadhilah Nor, Wan Mohamad Fadli dan Wan
Muzani.
Sebelum meninggal beliau ada berpesan kepada anak-anaknya supaya banyak
menyedekahkan pahala amal kepadanya setelah beliau meninggal dunia sepertimana
beliau sendiri tidak putus bersedekah pahala kepada orang tuanya. Beliau
mewasiatkan supaya anak-anaknya banyak membaca surah al-Ikhlas dan berdoa
untuknya di alam kubur.
Ini mungkin berdasarkan pengalaman yang beliau sendiri alami. Suatu ketika
selepas bonda tercintanya meninggal dunia beliau bermimpi ibunya berada dalam
satu bilik yang malap dengan hanya bercahayakan pelita kecil yang hampir
terpadam. Apabila tersedar dari mimpi anehnya itu, beliau terus membayar zakat
yang mungkin ibunya ada terhutang serta menyedekahkan segala pahala amalan
soleh untuk ibunya. Sambil itu beliau banyak berdoa memohon rahmat dan
keampunan Allah kepada ibunya yang berada di alam barzakh. Tidak lama selepas
itu beliau didatangi mimpi sekali lagi. Kali ini beliau lihat ibunya berada
dalam bilik yang terang bercahaya. Dilihat betapa ibunya senyum gembira sambil
memakai mahkota yang bergemerlapan.
15
Haji Wan Idris sangat memuliakan ibunya, Hajjah Wan Mariam sehinggakan ketika hendak bercakap dengan ibunya di rumah beliau akan terlebih dahulu duduk merendah diri di hadapan ibunya. Setiap kali beliau pulang ke rumah walaupun penat macamana sekalipun, beliau akan telebih dahulu pergi mengadap ibunya dan bertanya khabar. Selepas berjumpa ibunya itu barulah beliau meneruskan urusan lain di rumah. Beliau tinggal dengan ibunya walaupun beliau boleh sahaja membina rumah sendiri di atas tanah pusaka miliknya.
Anak-anaknya diberikan galakan kuat malah beliau sanggup menjual beberapa keping tanah semata-mata untuk perbelanjaan kewangan pendidikan mereka agar menjadi orang yang berjaya dalam pengajian sampai ke peringkat universiti di dalam dan luar negara. Anak sulungnya, Wan Ahmad Sabri dihantar belajar ke India, manakala Wan Mohd Fadli dibiayainya sampai ke Pakistan. Anak perempuannya, Wan Fadhilah Noor mendapat biasiswa untuk melanjutkan pengajian Ijazah Undang-Undang di England manakala anak bongsunya Wan Muzani berjaya ke Universiti Islam Antarabangsa (UIAM). Beliau tidak mahu anak-anaknya terhalang untuk belajar sepertimana beliau alami dahulu. Sebelum itu, adik bongsunya, Haji Wan Muhamad Tahir Wan Taib telah mendapat sokongan kuat beliau untuk melanjutkan pelajaran ke Mesir sehingga pulang menjadi pensyarah di UiTM (kini bersara).
Semoga cebisan kisah Haji Wan Idris ini menjadi teladan dan menyuntik semangat di kalangan generasi muda keluarga keturunanWan Nuh. InsyaAllah.
Wallahua’lam
_________________________________________________________________
Nota hujung
1 Sebahagian
besar dari kandungan rencana ini bersumberkan temubual dengan Hajjah Che Habsah
Haji Che Hassan, isteri Allahyarham Haji Wan Idris pada 30 September 2008 dan
Wan Fadhilah Nor (anak Haji Wan Idris) pada 2 Oktober 2008.
2 Hamzah
Sidek, Wawancara dengan Tan Sri Syed Jaafar Albar : Sebagai Jambatan Parti,
Mastika, Ogos 1976, hal. 4. Beliau menjadi Ketua Penerangan UMNO(1949),
Setiausaha Agung UMNO (1963) dan Pemuda UMNO (1976). Ini bererti beliau menjadi
Pengetua Islah sekitar tahun 1945-1948. Rujuk juga Yazid Othman, A. Samad
Ismail Adalah Mahaguru Wartawan Yang Cemerlang, http://yazidothman.com/content/view/80/12/. Menurut Yazid,” Pada hari terakhir saya
di Islah English School Kota Bharu Kelantan yang lebih dikenali dengan nama IES
, setelah tamat Tingkatan Lima, (iaitu sebuah Sekolah Inggeris Swasta terkenal
di Kelantan, terletak di Jalan Pengkalan Chepa, yang dikendalikan oleh seorang
Pengetua berbangsa Inggeris dan diasaskan oleh Allahyarham Tan Sri Jaafar Albar
di mana antara muridnya ialah Dato’ Seri Hamid Albar, Menteri Dalam Negeri
sekarang, anak Pengasas itu sendiri)”
3 Maktab
Mahmud atau Al-Maadah Al-Mahmud telah ditubuhkan pada hari hari Jumaat 29
Rabiul Awal 1355 H bersamaan 19 Jun 1936 M. Perletakan batu asas telah
disempurnakan oleh DYMM Tunku Mahmud Ibni Al Marhum Sultan Ahmad Tajuddin
Mukarramul Shah, Regent and President State and Council Kedah. Maktab Mahmud
kemudiannya dibuka secara rasminya oleh DYMM Sultan
Abdul Hamid Halim Shah,
Sultan Negeri Kedah Darulaman pada ketika itu.
Tujuan
utama Baginda adalah untuk menjadikan sebagai pusat penyebaran agama Islam,
Bahasa Arab serta mengeluarkan tokoh-tokoh agama. Tambahan pula Baginda
berpendapat Negeri Kedah memerlukan Kolej Islam setanding dengan sekolah-sekolah
Inggeris pada masa itu, sistem pendidikannya menggunakan sistem pendidikan
Mesir (Al-Azhar). Sumbangan Maktab Mahmud melahirkan tokoh-tokoh perjuangan
kemerdekaan menentang Malayan Union dengan menubuhkan Persatuan Ulama Kedah
pada 9 Februari 1946 yang telah berjaya menyatukan keseluruhan ulama Kedah
menentang Malayan Union. Sila rujuk http://ms.wikipedia.org/wiki/Maktab_Mahmud#Tokoh
4 Temubual
dengan Encik Suhaimi Long pada 10 Oktober 2008, bekas penuntut Maktab Mahmud.
Menurutnya Maktab Mahmud adalah satu-satunya pusat pengajian agama yang terus
dibuka dan tidak tergendala oleh perang Jepun dan Zaman Darurat. Mungkin kerana
ianya mendapat naungan langsung dari Sultan Kedah.
5 Rujuk Wan
Mohd Hazim Wan Abdullah, ‘Gudang Syer’, artikel keluarga Wan Nuh,
www.wannuh.com
6 Hajjah
Zainab adalah ibu saudara kepada bapa mertuanya, Hj. Hassan b Ahmad. Hajjah
Zainab merupakan adik kepada ibu Hj. Hassan, iaitu arwah Tok Yah.
7 Lihat
Utusan Malaysia, 25 Mei, 2008.
8 Temubual
dengan Cikgu Ibrahim b. Salleh, bekas Pengetua Institut Zuhal pada 9 Oktober
2008.
9 Che Salleh
b. Omar adalah D.O. ke-3 yang memegang jawatan dari 1 Mac 1951 hingga 15
Mac 1953. Sumber: Pejabat Tanah dan Jajahan Tumpat. Menurut Che Habsah Hj.
Hassan, Che Mohd Salleh ada pertalian kekeluargaan dengan Dato’ Perdana, Kota
Bharu.
10 Lihat Nik
Anuar Nik Mahmud, Tok Janggut Pejuang atau Penderhaka?,UKM, 1999.
11 Haji Mohd Amin Yaakub, Sejarah Pemerintahan
PAS Kelantan 1959-1990: Bhg.I, Pusat Kajian Strategik, Kota Bharu: Ogos 2001,
hal 146. Haji Wan Idris (Perikatan) mendapat 2,754 undi berbanding Che’ Ishak
(PAS) sebanyak 3,469 undi.
12 Lihat Mohd Asri Haji Muda, Memoir Politik
Asri: Meniti Arus, UKM:1993, hal. 103. Menurut Dato’ Asri ahli-ahli PAS yang
menjadi calon Parti Bebas Bersatu ini terdiri daripada mereka yang kurang
senang dengan penyertaan PAS dalam Barisan Nasional
13 Pandangan
ini diluahkan oleh Haji Wan Idris ketika penulis berkesempatan bersembang
politik dengannya sekitar tahun 2001-2002.
14 Kedua-dua
syarikat Kerjasama Kilang Padi ini ditubuhkan oleh bapa saudaranya, Haji Wan Sulaiman pada tahun 1957.
15 Sebagaimana diceritakan oleh anak
saudaranya, Wan Mohd @ Pauzi b Wan Yunus pada 3 Oktober
2008
Posted by Jasamu dikenangat 5:40 PM
Qohar said...
al-fatihah untuk
arwah pokcikyeh..
Wan Mohd Hazim said...
Dari kisah Wan
Idris timbul satu pertanyaan, adakah benar UMNO ikhlas berjuang mendaulatkan
Islam atau perjuangan mendaulatkan Islam sebagai mekap sahaja? Kalaulah benar
UMNO benar-benar ikhlas memperjuangkan Islam kenapakan manusia yang ikhlas seperti
Wan Idris tersisih dan menyisihkan diri dari perjuangan UMNO? Dari kisah hidup
Wan Idris dapatlah kita simpulkan perjuangan UMNO mendaulatkan Islam hanyalah
pada selogan manakala perlaksanaannya hanya melepaskan batuk ditangga. Nasib
Wan Idris sangat berbeza dengan saudara sepupunya Wan Jamin b Wan Mahmood
(bekas Ahli Parlimen Tumpat)dan Wan Abdullah b Wan Sulaiman (bekas ADUN
Simpangan)yang berjaya mencapai kejayaan menang dalam pilihanraya kerana
bernaung di bawah panji-panji perjuagan Islam tulen iaitu PAS. Medan perjuangan
Wan Idris hanyalah di ruang yang sepit lagi bersifat tempatan sebagai penggerak
masyarakat melalui KEMAS sedangkan saudara sepupunya Wan Jamin sebagai
penggerak kepada mengembelingkan barisan Pemuda PAS sehingga terlahirnya tokoh-tokoh
Pemuda PAS seperti Husam b Musa dan Salahuddin b Ayub dan memperkasakan PASTI,
serta Wan Abdullah yang berjaya memberi nafas baru kepada SMUA Meheliah,
Geting.
OK GURU HAJI WAN ADAM[1]
(1909 – 1957)
Oleh: Ismail Awang
Seorang
ulama’ yang berusaha mengembangkan pengajian Islam melalui sekolah, berusaha
dan bergiat menyedarkan rakyat untuk kemerdekaan dan pembangunan ekonomi serta
pengetahuan orang kampong, di Pasir Pekan khususnya ialah al-Fadhil Tuan Guru
Haji Wan Adam bin Wan Abdullah. Beliau bukan sahaja mengorbankan tenaganya
tetapi juga harta bendanya.
Kelahirannya
Haji Wan
Adam bin Wan Abdullah dilahirkan pada tahun 1909M /1327H di Kampung Surau,
Pasir Pekan, Kelantan oleh ibunya, Wan Setajar (Siti Hajar) binti Wan Abu Bakar
(Imam Pasir Pekan yang pertama). Bapanya Wan Abdullah bin Wan Nuh pada mulanya
adalah seorang peniaga kemudiannya menjadi pemilik kebun getah di Kuala Nal
yang akhirnya menjadi estet (ladang).
Pendidikannya
Pengajian
al-Quran merupakan asas pelajaran di zaman itu. Beliau sungguh beruntung kerana
lahir dari kalangan keluarga yang sudah mempunyai asas-asas ugama – datuk dari
sebelah ibunya ialah bekas Imam pertama di Pasir Pekan. Beliau telah
khatam al-Quran dengan Haji Wan Ahmad b. Haji Wan Abdul Rahman – seorang guru
al-Quran di Kampung Surau itu.
Setelah
tamat al-Quran beliau belajar nahu dengan Tuan Guru Haji Abbas di Kota
Kubang Labu, tetapi tidak lama di sini beliau bersama-sama Haji Wan Muhammad
Saghir Wan Kono’ belajar pula di Masjid Muhammadi, Kota Bharu. Beliau terpaksa
berulang-alik dengan perahu kecil, terkadang pernah terbalik sehingga basah
seluruh pakaian dan kitab-kitab, namun mereka tetap juga berdayung sehingga
beberapa tahun.
Di sini
beliau pernah belajar dengan Haji Yaakub Haji Ahmad Lorong Gajah Mati, Haji
Ismail Haji Sulong, Haji Ismail Palekbang dan Haji Ahmad Kedah. Sebelum belajar
di Masjid Muhammadi beliau juga belajar kepada Tuan Guru Che Mat bin Haji Taib[2],
Hujung Pasir, Pasir Pekan.
Setelah
belajar di Masjid Muhammadi, beliau bersama-sama seorang kawannya bernama Haji
Nik Muhammad bin Haji Wan Abdul Rahman telah pergi belajar di Kemuning, Machang
– kepada Tok Kemuning (Tuan Guru Haji Ismail) selama hampir setahun. Di sanalah
beliau mendapat tahu bahawa Haji Ahmad anak Tok Kemuning hendak ke Mesir.
Sahabatnya, Nik Muhammad Wan Abdul Rahman telah mendorongnya supaya beliau
melanjutkan pelajaran ke Mesir. Atas dorongan itu beliau bersetuju, kemudian
memberitahu Tok Kemuning. Tok Kemuning yang telah bermukim lama di Makkah dan
begitu terpengaruh dengan Makkah dan Mesir amat bersetuju atas cadangan Haji
Wan Adam itu.
Pada 8
Oktober 1925 bersamaan 1344 Hijriah, beliau bersama tiga orang lagi dari
Kemuning itu bertolak ke Mesir. Mereka itu ialah:
1. Haji
Ahmad b. Haji Awang Kemuning ( Haji Ahmad Maher)
2. Haji
Mustafa b, Haji Che Tengah, Limau Hantu (meninggal 1346H di Mesir )
3. Nik
Jaafar b. Haji Nik Wan
Dari
sudut tarikh lahirnya nampak jelas bahawa Haji Wan Adam lebih muda dari Haji
Ahmad Maher 3 tahun sahaja.[3] Tetapi
sejak di Kelantan mereka bersama-sama menghadapi guru-guru yang sama seperti
Haji Yaakub Lorong Gajah Mati dan lain-lain di Masjid Muhammadi, sehingga
beliau ke Mesir dan kembali ke Kelantan pun menjadi sahabat karib sehingga
meninggal.
Haji Wan
Adam belajar di Mesir, kemudian menyambung pelajarannya ke Makkah al-Mukarramah
pula. Di sini beliau mendapat kawan-kawan baru yang juga datang dari Kelantan
seperti Haji Nik Abdul Rahman Abdullah, Haji Nik Abdul Rahman Nik Kub dan
sebagainya. Mereka dikatakan telah juga belajar dengan Haji Wan Adam di Makkah.
Di Makkah al-Mukarramah beliau
telah berjaya mengarang sebuah buku bernama “Zaadul Haj” (foto
kiri) bersama-sama Syaikh Hasan Nor Patani. Buku ini menjadi panduan
kepada orang-orang mengerjakan haji dan dicetak kali pertama di Matba’ah
Syarqiah, Jeddah, tahun 1357 H – 1938 M.
Selain
dari panduan orang-orang haji, beliau juga telah memberi beberapa nasihat
sewaktu berada di Makkah supaya orang-orang yang mengambil haji sentiasa dalam
keadaan sihat dan baik. Di dalam buku yang setebal 106 muka itu juga
dimuatkan sejarah pendek Masjid al-Haram, Perang Khandak, Badar, ‘Ain Zabidah,
Masjid Nabawi dan sebagainya.
Beliau
juga telah mengarang risalah-risalah khusus untuk mengajar dan khutbah-khutbah
Jumaat. Di dalam risalah akhlaknya beliau menulis:
“Hidup sebagai kehidupan
orang-orang alim yang mulia dan kamu meninggalkan kehidupan yang sebagaimana
kehidupan orang-orang jahil yang hina itu”
Foto
Kiri: Contoh tulisan tangan Tuan Guru Haji Wan Adam
Di Makkah
al-Mukarramah beliau belajar di Madrasah al-Falahiah. Beliau telah
mendapat Shahadah an-Najah al-‘Aliah li Talamizat al-Madaris
al-Falahiah, di Makkah al-Mukarramah dalam pangkat pertama (Martabah
al-Ula). Syahadah beliau adalah siri yang ke-92 dari siri ini di Madrasah
itu.
Di dalam
syahadah itu dapat dilihat kecenderungan beliau dalam biang ilmu tafsir,
hadith, tauhid dan akhlak. Di dalam hidupnya, kesan daripada pelajaran itu,
nampak jelas sekali beliau empunyai sifat-sifat yang mulia dan akhlak yang
tinggi mengikut al-Quran dan al-Sunnah. Beliau tidak suka bercakap banyak.
Kalau ketawa, tidak berdekah-dekah, biasanya setakat tersenyum sahaja. Tetapi
apabila didengar perkataan yang menggelikan hatinya beliau menahan ketawa
dengan menekan-nekan perutnya.
Berkahwin
Beliau
telah melangsungkan perkahwinan dengan Hajjah Nik Rogayah[4] bt.
Haji Nik Mat yang ada hubungan darah dengan Tok Wan Ali Kutan dan keluarganya
di Patani. Darah yang mengalir padanya diperolehi dari darah Kelantan, Pulau
Pinang dan Patani. Perkahwinan ini berlangsung pada tahun 1938.
Membuka
Sekolah
Setelah
mendapat anaknya yang pertama, Wan Faridah (1939M). beliau turun ke Tanah
Melayu, kembali ke kampung tempat tumpah darahnya - Kampung Surau Pasir Pekan.
Tidak berapa bulan kemudian beliau mengajar di surau itu. Pengajaran tidaklah
berbentuk pondok tetapi berbentuk sekolah.
Dalam
masa yang singkat sahaja murid-murid bertambah ramai dan terpaksalah beliau
meminta bantuan dari sahabat lamanya, Haji Wan Muhammad Saghir Wan Kono’.
Mereka mengajar secara percuma sahaja, tanpa mengenakan sebarang bayaran.
Kira-kira
pada tahun 1940 M, beliau berpindah dari Kampung Surau ke Padang Pasir
dekat dengan Kota Kubang Labu. Di sinilah beliau mendirikan sekolah dengan
bantuan saudara-saudaranya: Haji Wan Sulaiman, Haji Wan Taib dan bapa
saudaranya , Haji Wan Abdul Samad. Madrasah ini diberi nama “al-Madrasah al-Falahiah” mengambil sempena
sekolah tempat beliau belajar di Makkah al-Mukarramah. Sekolah ini dibuat dua
tingkat – tingkat atas dijadikan balaisah tempat sembahyang dan di tingkat
bawah tempat belajar.
(Foto:
Tapak asal Madrasah Falahiah yang kini adalah Maahad Muhammadi (P) Pasir Pekan)
Tidak
lama kemudian muridnya semakin meningkat. Jadi terpaksalah menambahkan seorang
guru lagi. Sehingga saat itu guru-gurunya ialah:
1. Haji Wan
Adam Wan Abdullah
2. Haji Wan
Muhammad Saghir Wan Kono’ dan
3. Haji Nik
Muhammad Wan Abdul Rahman
Dalam
usahanya untuk mengembangkan sekolah ini para guru terpaksa bekerja kuat.
Selain daripada mengajar, guru-guru terpaksa juga mencari bantuan dari orang
ramai. Dengan usaha yang gigih sedemikian, bangunan sekolah dapat ditegakkan
dengan baik dan pondok-pondok (asrama sendirian) didirikan oleh para pelajar
yang datang dari negeri-negeri Pahang, Terengganu, Kedah, Perlis, Johor dan
sebagainya.
Sebagai
seorang yang pernah belajar di sekolah, maka sistem persekolahan dapat dijalankan
dengan jayanya di sekolah ini. Beliau juga pernah berpandu kepada
peraturan-peraturan Majlis Ugama Islam seperti Peraturan Bagi
al-Madrasah al-Muhammadiah al-Arabiah (Minit Majlis 13/1937) yang
dikeluarkan oleh Majlis Ugama Islam Kelantan pada 1 Rajab 1356 bersamaan 6
September 1937.
Sistem
Sekolah Falahiah ini bermula dari Kelas 0 (kosong), dikenali dengan nama Kelas
Not. Setelah setahun dan lulus peperiksaan, diangkat ke Darjah Satu, kemudian
Darjah Dua dan seterusnya Darjah Tiga. Semua mata pelajaran adalah dalam bahasa
Arab, termasuk geografi dan ilmu hisab.
Setelah
sekolah ini berjalan baik, maka pada 1 Januari 1943 sekolah ini diterima
sebagai sekolah Majlis Ugama Islam Kelantan.
Mengikut
kenyataan Pegawai Pelajaran Majlis Ugama Islam Kelantan bahawa urutan
sekola-sekolah Majlis ini dibuka (diterima) adalah sebagaimana berikut:
1. Maahad
Muhammadi (Melayu) Laki-laki – 5.8.1917
2. Maahad
Muhammadi (Perempuan) – 16.2.1932
3. Maahad
Muhammadi (Arab) – 1.4.1937
4. Madrasah
Falahiah, Pasir Pekan – 1.1.1943.
5. Sekolah
Arab Pasir Mas – 1.4.1943
6. Madrasah
Yaakubiah, Nipah, Bachok – 1.6.1943
7. Sekolah
Arab Beris Kubor Besar, Bachok – 26.3.1944
8. Sekolah
Arab Machang – 1.1.1949
Mengikut
rekod, guru-guru yang mengajar di Sekolah Arab Falahiah Pasir Pekan pada bulan
Mac 1946 ialah:
1. Haji Wan Mahmud Daud (guru Arab
II), gajinya $49.00
2. Haji Wan Adam Wan Abdullah
(pemangku Guru Besar), gajinya $36.00
3. Wan Muhammad Saghir Wan Kono’
(gajinya $22.00)
4. Nik Muhammad Haji Wan Abdul
Rahman (gajinya $21.00).
Sekolah
ini dilawati oleh Pemeriksa Sekolah-sekolah Majlis, Haji Nik Abdul Rahman.
Bilangan
murid-muridnya ketika itu ialah: darjah ‘0’ seramai 17 orang, darjah satu 25
orang, darjah dua 20 orang dan darjah tiga seramai 13 orang.
Sekolah
ini kemudiannya berkembang dari semasa ke semasa sehingga berubah wajah. Tanah
tapak seluas dua ekar lebih, wakaf atas nama Haji Wan Adam itu, dapat digunakan
sepenuhnya untuk bangunan sekolah, tambahan pula setelah Majlis Ugama Islam
Kelantan membangunkan bangunannya yang baru.
Untuk
perkembangan sekolah ini, Haji Nik Abdul Rahman Abdullah, Haji Ahmad Maher,
Haji Nik Abdul Rahman Nik Kub, Haji Nik Muhammad Adeeb, Haji Fadhullah Suhaimi
pernah memberi syarahan-syarahan ugama, terutama pada hari ulang tahun
kelahiran Rasulullah (s.a.w).
Keitka
berada di Pasir Pekan, Haji Wan Adam telah berusaha memaju kawasan itu,
terutamanya dalam bidang ugama. Beliau selalu berpidato, mengajar malam dan
siang, mengadakan beberapa balaisah dan menyelitkan semangat di dalam
khutbahnya supaya anak-anak diberi latihan dan pelajaran ugama.
Sementara
itu beliau sendiri telah membentuk anak-anaknya dengan ajaran ugama apabila
beliau telah menghantar semua anak-anaknya dari isteri tua ke sekolah ugama.
Manakala anak dari isteri mudanya tidak sempat beliau mendidik sendiri dengan
sepenuhnya.
Di bidang
politik, beliaulah orang pertama menubuhkan cawangan UMNO di pasir Pekan dan
menjadi pengerusinya pada penghujung tahun empat puluhan. Beliau juga mengambil
bahagian cergas untuk mengembangkan UMNO. Semangat inginkan kemerdekaan tidak
kurang juga menekankan perasaannya sehingga beliau pernah berkempen dan memberi
penerangan di masjid-masjid[5].
Di badang
ekonomi, beliau telah berusaha menubuhkan syarikat kilang padi dan mengambil
bahagian di dalamnya.
Ahli
Dewan Ulama’
Haji Wan
Adam pernah dilantik menjadi anggota Dewan Ulama’, Majlis Ugama Islam Kelantan.
Mengikut Pengasuh bilangan 2 Kelauran 20 Jun 1946 – 21 Rajab
1365, nama-nama anggota pada masa itu ialah:
1. Sahid al-Fadhilah Tuan Haji Ahmad
Maher, Mufti Kerajaan – Yang Dipertua.
2. Alfadhil Tuan Haji Nik Muhammad
Adeeb – Naib Yang Dipertua.
3. Haji Nik Abdul Rahman Nik Kub
4. Haji Abdullah Tahir Haji Ahmad
5. Haji Ismail Haji Abdul Majid
6. Haji Nik Abdul Rahman Haji Wan
Abdullah
7. Haji Wan Hasan Haji Wan Muhammad
8. Haji Yaakub Muhammad
9. Haji Nik Hasan Haji Nik Mat
10. Haji Wan Adam Haji Wan Abdullah
11. Haji Ali bin Awang
12. Haji Ishak Shamsudin
13. Haji Muhammad Yusuf (Tok Kenali)
14. Haji Muhammad Nor Haji Ibrahim
15. Haji Muhammad Haji Idris
16. Lebai Ni’mat Kedai Lalat
Meninggal Dunia
|
|
Pusara
Haji Wan Adam di Tanah Perkuburan Kampung Surau, Pasir Pekan.
Setelah
berjuang untuk menegakkan Islam dan memajukan masyarakat beliau telah
dipanggil
pulang oleh Allah dalam usia yang belum begitu lanjut. Beliau meninggal dunia
pada 12 April 1957, ketika sekolahnya sedang berkembang.
Anak-anaknya
Beliau
telah meninggalkan sebelas orang anak dari dua orang isteri. Dari hajjah Nik
Rogayah seramai tujuh orang (semuanya perempuan): Wan Faridah, Saadiah, Asiah,
Fatimah, Hafsah, Mariam dan Zainab. Dan dari isterinya Hajjah Wan Zubaidah
seramai empat orang: Koperal Muhammad Najib, Aminah (Siti Hajar), Muhammad
Farid dan Rafeah.
Beliau
juga telah meninggalkan beberapa pusaka kepada anak-anaknya. Yang paling banyak
ialah buku-buku. Selain dari itu ada juga tanahnya di Makkah dan ada di
antaranya yang diwakafkan di Makkah yang sampai kini masih wujud.
Murid-muridnya
Ramai
murid-murid yang telah ditinggalkan dan masing-masing mengambil bahagian di
dalam masyarakat – ada yang menjadi guru besar seperti Cikgu Wan Abdullah Wan
Sulong, Cikgu Hasan Muhammad; ada yang menjadi Penghulu seperti Encik Hamzah;
ada yang menjadi Penggawa, pegawai polis, guru-guru ugama, mubaligh dan
sebagainya. Yang terkemuka di antara murid-muridnya ialah Ustaz (Dr.) Haji
Hassan Haji Saleh (pengarang dan pensyarah di Universiti
Kebangsaan Malaysia), Ustaz (Dr.) Abdul Fatah Ibrahim (juga pensyarah di
Universiti), Haji Muhammad Abdul Rahman (Qadhi Tumpat), Ustaz Haji Wan Hasan
Wan Daud (bekas Wakil Rakyat) dan sebagainya.
Nota:-
P1 pada nota kaki merujuk
kepada penyelenggara Buku Tokoh-Tokoh Ulama’ Semenanjung Melayu (1), Ismail Che
Daud. Manakala P2 ialah
nota yang ditambah oleh Wan Mohd Nasruddin Wan Abdullah, wmnasruddin@gmail.com
[1] Rencana tulisan Ismail Awang ini dipetik dari buku ‘Tokoh-Tokoh
Ulama’ Semenanjung Melayu (1)’, terbitan Majlis Ugama Islam dan Adat
Istiadat Melayu Kelantan, Edisi Ketiga, 2001. hal. 611 – 622. Rencana ini
asalnya tersiar dalam majalah Pengasuh melalui siri tokoh
ulama’ dengan foto potret Tuan Guru Haji Wan Adam (berserban) menghiasi kulit
hadapan majalah tersebut. (P2)
[2] Tuan Guru Haji Che Mat (Ahmad) meninggal dunia pada tengah malam
Rabu 10 Oktober 1973 dalam usia yang sangat lanjut. (P1)
[3] Perbezaan umur tiga tahun itu kurang tepat kerana Haji Ahmad Maher
ladir pada tahun 1322 H, sedangkan Haji Wan Adam pada tahun 1327 H. (P1)
[4] Haji Wan Adam berkahwin dengan Nik Rogayah yang bermastautin di
Makkah al-Mukarramah. Nik Rogayah juga mempunyai pertalian darah dengan
keluarga Haji Ahmad Badawi, Pulau Pinang. Sekembalinya ke tanah air, Haji Wan
Adam turut membawa pulang ibu mertuanya untuk tinggal bersama nya di
Kelantan(P2)
[5] Kenyataan Abdul Rahman Che Leh (Pak Chik Man), Kampung Bharu,
Pasir Pekan.
Posted by Jasamu dikenangat 11:08 PM
Unknown said...
This comment has been removed by the author.
tajul said...
Alhamdulillah..
Ada jugak seorang hamba Allah yg upload dan cerita kan pasal haji Wan Adam ni..
Puas sya cari.. Terima Kasih tak terhingga buat tuan.. Semoga Allah limpahkan
kurnianya dan rahmatNya ke atas tuan sekeluarga..
Beliau ialah Datuk Saya..
#savepalestine
#israelkoyak
wan said...
Boleh bantu
kemaskini maklumat tambahan atau buat pembetulan sekiranya ada..terima kasih
Wan Salmah said...
Terima kasih
atas info ini. Maklumat ini sangat berguna terutama kepada generasi baharu.
Rumah saya dekat sekolah Falahiah dan seorang anak bersekolah di sini. Ustazah
Wan Faridah ialah guru saya. Terima kasih.
Unknown said...
Alfatihah
buat arwah,tak pernah jumpa tapi dapat kenal dgn artikel di atas, tq
Ahmad said...
This comment has been removed by the author.
Ahmad said...
Tapi ada
kekeliruan sikit senarai ahli dewan ulamak AL marhum tok kenali meninggal pada
tahun 1933...atau siapa ya?
USTAZ HAJI WAN
JAMIL DALAM KENANGAN
(Haji Wan Jamil dari keturunan Wan Nuh melalui Wan Abdullah sebelah bapanya,
Wan Mahmood manakala sebelah ibunya, Wan Saadah adalah keturunan Wan Nuh
melalui Wan Ali).
Yang Dipertua PAS Tumpat, Ustaz Wan Jamil Wan Mahmood, 63 meninggal dunia di
Hospital Universiti Sains Malaysia di Kubang Kerian kira-kira jam 1 pagi 28
Februari 2009.
Beliau dirawat di hospital berkenaan sejak lebih sebulan lalu akibat jangkitan
kuman di bahagian buah pinggang.
Sebelum ini Allahyarham yang juga mantan anggota Parlimen Tumpat sudah beberapa
kali dirawat di hospital tersebut sejak tahun lalu (2008).
Allahyarham mendapat pelajaran asas di SRK Pasir Pekan dan kemudiannya
menyambung pelajaran ke peringkat menengah di Madrasah al Falahiah sebelum ke
Maahad Muhammadi. Beliau merupakan graduan perundangan Universiti Islam
Indonesia dan melanjutkan pengajian di peringkat sarjana di Universiti of
London, England. Malangnya beliau tidak sempat menghabiskan pelajaran peringkat
sarjananya kerana kesuntukan wang untuk membiayai pelajarannya di England.
Sekembalinya ke Kelantan beliau telah bertugas sebagai guru di sekolah kelolaan
Yayasan Islam Kelantan. Beliau meletak jawatan sebagai guru kerana mahu bergiat
cergas dalam bidang politik. Pada tahun 1991 beliau telah bertanding di
Parlimen Tumpat dan menang bagi dua penggal berturut-turut. Selain itu beliau
juga merupakan penyelia Dewan Undangan Negeri Pengkalan Kubur dan Ketua Whip
Majlis Daerah Tumpat serta bekas Pengarah Urusetia Penerangan Kerajaan Negeri.
Allahyarham meninggalkan seorang balu, Arniwati Sabirin merupakan anggota
jawatankuasa Dewan Muslimat PAS Kelantan. Isterinya berasal dari Bukit Tinggi,
Sumatera, Indonesia.
Setiausaha PAS Tumpat, Jamaluddin Ishak berkata, kematiannya merupakan
kehilangan besar bagi PAS Tumpat dan Kelantan memandangkan Allahyarham
merupakan seorang tokoh politik yang disegani kawan dan lawan.
“Malah kepimpinannya begitu menonjol ketika menjadi anggota parlimen Tumpat
kerana aktif mengambil bahagian bagi menyuarakan masalah rakyat,” katanya.
Jenazahnya disembahyang di Masjid Pasir Pekan tidak jauh dari rumahnya. Ia
diimamkan oleh Menteri Besar, Tuan Guru Dato’ Nik Abdul Aziz Nik Mat.
Dan jenazahnya disemadikan di tanah perkuburan kampung tersebut.
Artikel ini diolah dan dipetik dari Harakahdaily. Sebuah buku biografi
Allahyarham Haji Wan Jamil sedang diusahakan oleh seorang penulis khas dari
Kelantan
Posted by Jasamu dikenangat 11:28 PM1 comment:
WEDNESDAY, OCTOBER 8, 2008
Tengku Mohd Azzman Shariffadeen graduated from the University of
Manchester with a bachelor’s degree in electrical engineering, and masters and
doctoral degrees in control systems. He first served as an academic at the
Faculty of Engineering, University of Malaya, for eleven years. For the next
twenty-one years he was the founding Director General and CEO of
the Malaysian Institute of Microelectronic Systems (MIMOS). He led significant
strategic national efforts in R&D and capacity building focused on ICT and
microelectronics. As CEO of MIMOS he also served for nine years as the
ex-officio Secretary of the National Information Technology Council, chaired by
the Prime Minister of Malaysia. In this capacity he was
instrumental in the formulation and implementation of national ICT policies and
strategies, in particular, the Multimedia Super Corridor (MSC) and the National
IT Agenda (NITA).
He is currently active in sharing his experience in knowledge and innovation
for development, particularly in his home country Malaysia and in projects in
the Middle-East and the Asia Pacific Region. He is a Senior Fellow and
President, Academy of Sciences, Malaysia; Adjunct Professor, International
Islamic University, Malaysia; and Member, New Club of Paris. He is a member of
the Board of Directors, Pernec Corporation Berhad, a Malaysian IT company.
Pelantikan Tengku Mohd Azzman Shariffadeen adalah
dari 1 Mac 2023 hingga 28 Feb 2026 dengan mengambil alih jawatan tersebut
daripada Prof Emerita Datuk Dr Asma Ismail yang tamat tempoh perkhidmatan
selama dua penggal pada 27 Dis 2022 seperti yang termaktub dalam Akta Akademi
Sains Malaysia 1994.
"Tanggungjawab ini adalah amanah yang saya
akan jalankan sebaik mungkin di samping bekerjasama rapat dengan semua pihak
dalam meningkatkan peranan ASM bersama komuniti saintifik negara ke arah
pengukuran STIE Malaysia di peringkat nasional dan antarabangsa," kata
Tengku Mohd Azzman Shariffadeen dalam kenyataan berkenaan.
Menteri Sains, Inovasi dan Teknologi Chang Lih Kang
dalam kenyataan sama berharap Tengku Mohd Azzman Shariffadeen akan membantu
memperkukuh ekosistem dan tadbir urus STIE negara dan yakin ASM mampu
menyalurkan manfaat lebih besar kepada masyarakat dan negara berlandaskan
prinsip Malaysia MADANI.
"MOSTI ingin mengucapkan tahniah atas
pelantikan beliau sekali gus mengambil kesempatan untuk menzahirkan penghargaan
kepada Prof Emerita Datuk Dr Asma Ismail yang telah mempamerkan komitmen padu
kepada kementerian, ASM dan pihak berkepentingan lain dalam menjayakan agenda
STIE negara," katanya.
Anak kelahiran Kelantan yang berkelulusan Ijazah
Sarjana Muda, Ijazah Sarjana dan Doktor Falsafah dalam bidang Kejuruteraan dan
Kawalan Sistem daripada Institute of Science and Technology, University of
Manchester itu telah berkhidmat sebagai Dekan di Fakulti Kejuruteraan, Universiti
Malaya dari 1975 hingga 1984 sekembali ke Malaysia.
"Tengku Mohd Azzman Shariffadeen adalah antara
individu yang bertanggungjawab merintis bidang teknologi maklumat dan
komunikasi (ICT) negara. Beliau juga adalah pengasas dan Ketua Pegawai Eksekutif
yang pertama di Malaysian Institute of Microelectronic Systems (MIMOS) Berhad
dan telah menerajui MIMOS bermula dari 1984 hingga 2005," menurut
kenyataan itu.
Menurut ASM, program perdana Koridor Raya
Multimedia telah tercetus di bawah kepimpinan Tengku Mohd Azzman Shariffadeen.
Tengku Mohd Azzman Shariffadeen juga adalah
Setiausaha pertama National IT Council (NITC) pada 1994 yang berperanan
merangka Agenda Komunikasi Maklumat Kebangsaaan (NITA) dan pada 2000, beliau
telah menerima anugerah Contribution to the Engineering Profession in Malaysia
daripada Institut Kejuruteraan Malaysia (IEM).
Di peringkat antarabangsa, Tengku Mohd Azzman
Shariffadeen pernah dilantik sebagai anggota pasukan Komunikasi dan Teknologi
Maklumat Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu yang bertanggungjawab dalam
membangunkan dan memantau pembangunan industri ICT di Asia.
Selain itu, beliau juga pernah menganggotai
beberapa badan berkaitan kejuruteraan dan ICT seperti Institute of Electrical
and Electronics Engineers, Global Alliance for ICT and Development (GAID-UN)
dan ahli lembaga penasihat di International Council for Computer
Communications, Amerika Syarikat.
-- BERNAMA
YM Tengku Datuk Dr Mohd Azzman Shariffadeen, FASc
ACADEMY OF SCIENCES MALAYSIA
Tengku
Mohd Azzman Shariffadeen served as an academic at the University Malaya's
Faculty of Engineering for 11 years. Over the next 21 years of his career, he
went on to be the founding director-general and CEO of the Malaysian Institute
of Microelectronic Systems (MIMOS). He led significant strategic national
efforts in R&D and capacity building, focusing mainly on ICT and
microelectronics. He also served for nine years as the ex-officio Secretary of
the National Information Technology Council, chaired by the Prime Minister of
Malaysia.
In this
capacity he was closely involved with the formulation and implementation of
national ICT policies and strategies, in particular, the Multimedia Super
Corridor (MSC) and the National IT Agenda (NITA).
CIKGU HAJI HANAFI@ GHANI BUN WAN DAUD MOHD
